Kiedy sztuka użytkowa przestaje być użytkową – przykład krzeseł

Użyteczność i piękno przedmiotów

Skłonność ludzi do wytwarzania i otaczania się pięknymi przedmiotami miała miejsce już w czasach pradawnych, a praca  wytwórcza miała zazwyczaj cechy działalności artystycznej. Każdy przedmiot był użyteczny i piękny. Ludzie przeznaczali dużo czasu na wykonywanie odzieży oraz wytwarzanie przedmiotów codziennego użytku.

W średniowieczu widoczne było ścisłe powiązanie między człowiekiem a sztuką. Każdy przedmiot wykonany był na czyjeś zlecenie, co nadawano mu indywidualny rys. Renesans zapoczątkował natomiast proces wyodrębniania się twórczości artystycznej z rzemiosła. Malarstwo i rzeźba zyskały specyficzny status, jako tzw. sztuki wyzwolone. Doprowadziło to do podziału sztuki na tzw. użytkową i czystą oraz pojawienia się po raz pierwszy w dziejach terminu dzieło sztuki, dla odróżnienia wytworu artysty od przedmiotów użytkowych wytwarzanych przez rzemieślników.

Zasadniczy zwrot w sposobie rozumienia roli piękna widzianego w otoczeniu wiąże się z początkiem rewolucji przemysłowej. Żywiołowy wzrost produkcji w XIX wieku oraz przechodzenie z wytwórczości rzemieślniczej do maszynowej, doprowadziły do sytuacji, w której przedmioty użytkowe zatraciły w masowej produkcji swój indywidualny charakter.

Sztuka użytkowa dotyczy najczęściej takich dziedzin jak: meble, lampy, złotnictwo, tkanina, ceramika, projektowanie przemysłowe i graficzne, zdobnictwo i moda.

Inaczej nazywa się ją sztuką stosowaną, sztuką zdobniczą lub rzemiosłem artystycznym.

Są to przedmioty przeznaczone do użytku codziennego, wykonywane przez artystów  w niewielu egzemplarzach własnoręcznie lub według ich projektów przeznaczonych dla produkcji przemysłowej w większych ilościach.

W układzie nowoczesnym przedmioty pełnią różną rolę. Sztuka ich zestawiania polega na umiejętnym grupowaniu poszczególnych składników w całość oraz na utrzymaniu odpowiednich relacji między przedmiotami. Ważna jest też reguła różnicowania wnętrza za pomocą obiektów unikatowych, kontrastujących ze standardowymi formami.

Czasem jednak wizja artysty i jej realizacja ma niewiele wspólnego z użytecznością przedmiotu.

Czy prezentowane krzesła są użyteczne? Niektórzy mogą mieć wątpliwości. Z pewnością są z charakterem.